Od 1 maja 2015 roku weszły w życie zmiany do ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jakie są najważniejsze zmiany i kogo one dotyczą?
Do ustawy wprowadzono zmiany w zakresie:
- ustalania (ponownego ustalania) kapitału początkowego,
- emerytury ustalanej według „nowych”, zreformowanych zasad,
- emerytury ustalanej według „starych” zasad.
Podstawą prawną wprowadzonych zmian jest ustawa z 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Zmiany w zakresie ustalania kapitału początkowego:
okres opieki nad dzieckiem:
Nowe przepisy przewidują, że przy ustalaniu kapitału początkowego okresy opieki nad dzieckiem (urlop wychowawczy czy bezpłatny na wychowanie dzieci ) będą traktowane jak okres składkowy. To oznacza, że okresy opieki nad dzieckiem będą uwzględnione po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tych okresów (z uwzględnieniem pełnych miesięcy), a nie jak dotychczas po 0,7% podstawy wymiaru.
Osoby, które mają już wyliczony kapitał początkowy z uwzględnieniem okresów opieki nad dzieckiem, mogą zgłosić wniosek o ponowne jego ustalenie. Jeśli takiego wniosku nie złożą – ZUS z urzędu przeliczy kapitał początkowy przy przyznawaniu emerytury.
W przypadku, gdy kapitał początkowy obliczony na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie zmian do ustawy został już uwzględniony przy ustalaniu emerytury, emerytury częściowej, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, emeryt powinien wystąpić z wnioskiem o przeliczenie swojego świadczenia.
okres studiów
Kolejna zmiana dotyczy osób, które studiowały przed 1999 rokiem. Przy obliczaniu wysokości ich emerytury (przyznawanej na podstawie nowych zasad), okres studiów wyższych ukończonych przed 1 stycznia 1999 r., uwzględnia się w kapitale początkowym w wymiarze ograniczonym do 1/3 wszystkich udowodnionych okresów składkowych, przebytych do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę ( a nie jak dotychczas – do końca grudnia 1998 r.).
Kogo wprowadzony przepis dotyczy? W praktyce tych osób, których okres studiów wyższych przebytych przed 1 stycznia 1999 r. był dłuższy niż wymiar 1/3 okresów składkowych przypadających przed tą datą.
Osobom, które mają już ustalone prawo do emerytury, Zakład przeliczy kapitał początkowy i ustali nową wysokość emerytury wyłącznie na wniosek zainteresowanej osoby.
Osoby, które mają ustalony kapitał początkowy, a nie mają jeszcze przyznanej emerytury, nie powinny zgłaszać wniosku o ponowne ustalenie kapitału początkowego z tego tytułu, gdyż dopiero w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę znany jest okres składkowy przyjmowany do prawidłowego ustalenia okresu studiów. Zakład z urzędu ponownie ustali kapitał początkowy przy przyznawaniu emerytury.
Zmiany w zakresie ustalania emerytury według zreformowanych zasad
Obliczenie emerytury według zreformowanych zasad dla osób urodzonych przed
1 stycznia 1949 r., które miały ustalone prawo do emerytury wcześniejszej.
Zmiany dotyczą także osób, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r., pobierają wcześniejszą emeryturę i nadal pracują. Nowe przepisy wprowadziły możliwość obliczenia według zreformowanych zasad emerytury przyznanej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego i udowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących co najmniej 20 lat – kobiety i 25 lat – mężczyźni (tj. emerytury przyznanej na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej ), także tym osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949r., które pobrały emeryturę wcześniejszą.
Z tego przepisu może skorzystać osoba, która:
po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli pracowała, wykonywała umowę zlecenie lub prowadziła działalność gospodarczą),
z wnioskiem o emeryturę wystąpiła po dniu 31 grudnia 2008 r.
a obliczenie emerytury według nowych, zreformowanych zasad jest dla niej korzystne.
Ponowne obliczenie w ten sposób emerytury następuje wyłącznie na wniosek emeryta.
WAŻNE! Trzeba wiedzieć, że tak obliczona emerytura będzie obniżona o sumę kwot emerytur wcześniejszych już pobranych przez emeryta. Z chwilą przyznania emerytury obliczonej „po nowemu” ustanie prawo do emerytury wcześniejszej.
Możliwość zastosowania tablicy trwania życia z dnia osiągnięcia wieku emerytalnego
Emerytury według nowych zasad obliczane są następująco: kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego dzieli się przez tzw. średnie dalsze trwanie życia.
Tablice trwania życia - uwzględniające średnie dalsze trwanie życia, wspólne dla kobiet i mężczyzn, wyrażone w miesiącach dla wieku ubezpieczonego - ogłasza corocznie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim, w formie komunikatu. Tablice te stanowią podstawę do obliczenia emerytur ustalanych na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego. Tak było do tej pory. Od 1maja br. umożliwiono zastosowanie do obliczenia emerytury (ustalanej na nowych zasadach) średniego dalszego trwania życia wynikającego z ogłoszonej przez Prezesa GUS tablicy, obowiązującej w dniu osiągnięcia przez wnioskodawcę powszechnego wieku emerytalnego, nawet jeśli wystąpił on z wnioskiem o przyznanie emerytury w okresie, w którym obowiązywała już nowa tablica średniego dalszego trwania życia.
Osoby, które mają już ustalone prawo do w/wym. emerytury, a z wnioskiem o jej przyznanie wystąpiły w okresie, gdy obowiązywała nowa tablica trwania życia w stosunku do tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, mogą zgłosić wniosek o ponowne obliczenie emerytury. W takim przypadku ZUS przeliczy emeryturę przy zastosowaniu średniego dalszego trwania życia obowiązującego w dniu ukończenia tego wieku, o ile będzie to dla niej korzystniejsze.
Po złożeniu wniosku o przeliczenie ZUS sprawdzi, która tablica jest dla wnioskodawcy korzystniejsza (która zawiera krótszą prognozowaną długość życia. Dzięki temu kapitał zostanie podzielony przez mniejszą liczbę miesięcy i w rezultacie emerytura będzie wyższa).
Uwaga!
Nowy przepis nie ma zastosowania przy ustalaniu wysokości:
- emerytury mieszanej,
- emerytury częściowej,
- emerytury pomostowej,
- nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Zmiany w zakresie ustalania emerytury według dotychczasowych zasad
Ponowne obliczenie emerytury od przeliczonej podstawy wymiaru
Kolejna zmiana umożliwia ponowne ustalenie emerytury na wniosek emeryta, który spełnił łącznie następujące warunki:
do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury wskazał wynagrodzenia przypadające w całości lub w części po przyznaniu emerytury,
na podstawie wskazanych wynagrodzeń udowodnił, że nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy niż 250%.
Przeliczenie to jest możliwe tylko raz i tylko na wniosek złożony przez emeryta. Przeliczeniu takiemu podlega wyłącznie emerytura.
WAŻNE!
ZUS ma 60 dni na wydanie decyzji w sprawie ponownego ustalenia emerytury (termin liczy się od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji).
Emerytura w nowej wysokości przysługuje od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek o jej ponowne ustalenie.
Szczegółowe informacje na temat przeliczenia emerytury w związku ze zmianami wprowadzonymi ustawą z 5 marca 2015 r. można znaleźć na stronie www.zus.pl – w zakładce „Aktualności”.
Informacje dotyczące wcześniejszych zmian wprowadzonych do ustawy emerytalnej, które umożliwiają przeliczenie kapitału początkowego i emerytury, obliczonej
z uwzględnieniem tego kapitału, wskazane są na stronie www.zus.pl – w zakładce „Świadczenia – kapitał początkowy”.
